Kulturowe znaczenie wody

Woda stanowi podstawowy budulec organizmu, otacza człowieka – bez niej nie istniałoby życie. Nic więc dziwnego, że woda z biegiem czasu zyskała szerokie znaczenie kulturowe.

Najczęściej woda zaliczana jest do jednego z czterech żywiołów w kulturze europejskiej, w tradycji chińskiej i japońskiej – pięciu, a celtyckiej – trzech. Symbolizuje ona oczyszczenie i płodność, ale może oznaczać także zagrożenie. Idealnym przykładem jej dwuznaczności jest biblijny potop – woda rujnuje świat, a tym samym buduje go na nowo.

Woda posiada również wymiar sakralny. Często jest postrzegana jako źródło zdrowia i wigoru. Wierzy się, że dzięki wypiciu wody z poświęconego źródła można zapobiec wszelkiego rodzaju chorobom, a nawet cofnąć ich skutki. Dawniej ufano, że wodę należy traktować ze szczególnym poszanowaniem. Panowało przekonanie, że jest to żywioł, którego nie należy drażnić, dlatego też nie można było jej zanieczyszczać, prać i wylewać pomyj. Nieprzestrzeganie zakazów miało grozić nawet śmiercią.

Ludzie modlili się również do wody i składali jej ofiary. Miały być szczególną oznaką oddania żywiołowi, którego się obawiano. Ufano, że poświęcenie może skutkować przychylnością i powodzeniem. Do wody wrzucano różne rzeczy, na przykład pożywienie lub kawę. Zdarzało się także, że nie ratowano człowieka, który się topił. Niektórzy wierzyli w to, że woda zabiera ofiarę i nie można jej niczego odbierać. Susze i ulewne deszcze miały być konsekwencją tego, jak się ją traktowało. Wykorzystywano ją również do przepowiadania przeszłości, co zresztą przetrwało do dziś. Jako przykład może posłużyć wlewanie wosku do wody w czasie Andrzejek. Dawniej kobiety wyławiały z wody symboliczne przedmioty, które miały powiedzieć im o ważnych wydarzeniach w ich życiu, w tym także o powodzeniu wśród mężczyzn.

Z wodą związanych jest wiele mitów. Jeden z nich mówi o tym, że była czynnikiem decydującym o powstaniu człowieka, zwierząt i roślin. Wszystko, co istnieje miało się wyłonić z wody. Mieszkańców tego żywiołu również należało traktować z szacunkiem, biorąc pod uwagę to, że tak jak ludzie – mają swoje obyczaje i obrzędy, których nie można lekceważyć. Takie zachowanie dawało możliwość nieograniczonego korzystania z uroków wody, nie obawiając się stworzeń w niej żyjących.

Woda do dziś traktowana jest z szacunkiem – stanowi najważniejszy element chrztu, jest fundamentalnym składnikiem organizmu, daje życie. Może być także niebezpiecznym żywiołem, którego należy się obawiać. Dzięki kulturowej idei wody, można poznać jej naturę i zrozumieć, jak ważna rolę odgrywała i odgrywa nadal w relacjach człowieka ze światem przyrody.